Talking Wine met...

Je bent ooit afgestudeerd als socioloog. Hoe wordt een socioloog een wijnschrijver?

“Een paar weken vóórdat ik afstudeerde, was ik op vakantie in Frankrijk. De laatste paar dagen in Bourgogne en dat was geheel toevallig, althans het had niets met wijn, maar alles met logistiek te maken. Ik had op dat moment helemaal niets met wijn. Ik had altijd fanatiek aan sport gedaan en droomde zelfs van deelname aan de Olympische Spelen. Dus drinken, ho maar. Tijdens die laatste vakantiedagen in Bourgogne raakten we in het achterland van Beaune en Nuits de weg kwijt. Een man hielp ons weer op weg. En die man was wijnbouwer! Nou, zo is het gekomen.

Twee weken later begon ik heel ambitieus als wetenschappelijk medewerker aan de Universiteit van Amsterdam, met de allerbeste bedoelingen. Maar ondertussen was er een nieuw, spannend interessegebied aangeboord. Eerst weet je niets, dan weet je iets en daarna besef je dat je er nog niets van snapt. Zo is het in de loop van jaren van kwaad tot erger geworden. Overdag was ik socioloog en ‘s nachts schreef ik over wijn. Uiteindelijk moest ik concluderen dat je geen twee heren kunt dienen. Ik moest kiezen en koos zonder veel moeite voor mijn passie, voor mijn hart.”

Waar haal je meer voldoening uit, boeken schrijven of lesgeven over wijn?

“Boeken schrijven vind ik om vele redenen heerlijk. Vooral omdat je jezelf dwingt tot diepgang. Dus veel nieuwe bronnen zoeken, je breed en diep oriënteren en inlezen en dan jezelf dwingen in je eigen format. Het is iedere keer zo leerzaam. En als het resultaat dan aardig is en je krijgt complimenten en het boek wordt goed verkocht, dan is dat een geweldige bonus. Mijn boek over Champagne was voor mij een grote ontdekkingstocht, ondanks het feit dat ik al meer dan 20 jaar eerder een boek schreef over Champagne en daarna overigens nog drie. Zo'n ontdekkingstocht ervaar ik als een feest. Nieuwe feiten, nieuwe mensen, nieuwe inzichten, nieuwe conclusies, nieuwe vergezichten. Ik vind het heerlijk. Maar lesgeven - en ook op wijnreis gaan - is, denk ik, toch het leukste. Ik houd zo van het contact met gelijkgestemden. Het kost veel energie, maar je krijgt er een veelvoud van terug. Ik kan er niks aan doen, maar ik ben een zendeling. Maar wel van een ander evangelie.”

In de wijnwereld sta je bekend als Bourgogne en Champagne specialist. Wat maakt juist deze twee gebieden zo onweerstaanbaar?

“Het is in mijn beroep gevaarlijk je enigszins te focussen. Voordat je het weet bent je 'Kenner van Bourgogne' en/of 'Ambassadeur van Champagne'. Natuurlijk, dat zijn mooie titels en daar ben ik ook trots op, maar ik ben geïnteresseerd in elk wijnbouwgebied van de wereld waar spannende dingen gebeuren. En ik ben benieuwd naar iedere goede wijn (altijd in een relatie van prijs-kwaliteit), waar die wijn ook vandaan komt. Toch heb ik mijn hart verpand aan die twee wijnbouwgebieden. En binnen Frankrijk ligt mijn hart, rationeel is het allemaal veel breder, bij Bourgogne en Champagne. Het heeft te maken met mijn kennismaking met de wijn en met mijn comfortzone: ik ken in deze uitgestrekte gebieden de weg als mijn broekzak en ik ken er bijna iedereen die ertoe doet. Dat is dus heel persoonlijk, maar het is ook omdat er in Bourgogne en Champagne geweldig veel aan de hand is de laatste 30 jaar. Kijk maar, ik ben ook niet de enige die door juist deze gebieden is geboeid. Michael Broadbent, hij is onlangs op een heel mooie leeftijd overleden, was een echte Bordeaux-man en bekende op hoge leeftijd dat hij zich had bekeerd tot Bourgogne. En ik kan meer namen noemen van pure Bordeaux-freaks, die zich nu oriënteren op Bourgogne. Jammer genoeg heeft het een enorm effect op de prijzen ter plekke. Maar ja, het is - en dan vooral de top in rood - ook zo'n fenomenale wijn. Dus voor mij zijn deze twee gebieden om een persoonlijke én om een meer algemeen analytische reden onweerstaanbaar.”

Je bent auteur van meerdere veelgeprezen boeken. Je boek over Domaine de la Romanée-Conti werd in 2012 uitgeroepen tot beste wijnboek wereldwijd en is vertaald naar het Engels, Frans, Duits en Japans. Hoe ben je eigenlijk binnengekomen bij Het Domaine?

“Bijna vanaf de start dat ik in Bourgogne kom, een paar jaar nadat ik er de weg kwijt was, ken ik Lalou Bize-Leroy. Er was al snel sprake van een soort vriendschap. Ik kwam dus vanzelf tamelijk vaak op Domaine d'Auvenay en bij Maison Leroy in Auxey. Dan proefden we samen de allermooiste wijnen. Ik bleef een keer lunchen bij haar thuis en ik herinner me dat ze zei: 'Ik heb niks in huis, vind je het goed dat ik wat eieren bak?' en dan kreeg je toch een lekker ei-met-veel-truffel!

Via haar kwam ik ook meteen op Domaine de la Romanée-Conti (ze was in die tijd co-gérante namens haar familie) en maakte kennis met Aubert de Villaine. Ik weet nog dat ik door de toenmalige uitbaters van Inter Scaldes in Kruiningen (Maartje en Kees Boudeling) werd gevraagd iets unieks te organiseren ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van hun zaak. Ik organiseerde een proeverij van alle bestaande Montrachets en moest daarvoor de Bourgogne afstruinen. Van Lalou kreeg ik gratis (!!) 4 flessen Montrachet 1982 mee. Dat geloven veel mensen niet, maar zo was het wél.

In een overmoedige bui stelde ik haar in 1986 voor om een boek te maken over het Domaine. Zij was enthousiast, maar Aubert zag het in eerste instantie niet zitten. Uiteindelijk is het boek er toch gekomen, omdat Aubert later ook vertrouwen in mij kreeg. Inmiddels proef ik jaarlijks met hem de hele kelder door. Zo'n proeverij eindigt steevast met een paar oude flessen met de vraag wat er in het glas zit. En bij oud moet je dan denken aan bijvoorbeeld 1956 en 1954, Aubert heeft een zwak voor notoir 'slechte' jaren. De eerste editie van het boek verscheen in 2005. In 2012 werd de tweede editie uitgeroepen tot Best Wine Book Worldwide en inmiddels ligt er, zowel in het Frans, Engels als Nederlands, een derde, verbeterde druk.”

Wat zijn appellations in de Bourgogne die we goed in de gaten moeten houden?

“De Côte d'Or is natuurlijk het hart van de Bourgogne. Daaraan ontleent wijnbouwgebied Bourgogne zijn roem. Maar om twee redenen zal de aandacht de komende tijd steeds meer worden verlegd naar andere districten en andere wijndorpen. Wat zeg ik, in de nabije toekomst? Nee, nu al.

De redenen zijn de voor veel wijnliefhebbers niet meer op te brengen hoge prijzen van genoemde crus én de klimaatverandering. Liefhebbers van bourgogne moeten uitwijken naar de Chalonnais, de Mâconnais en naar Auxerrois/Chablis. Dáár wordt nu dan ook eindelijk geld verdiend en de intelligente producenten investeren het verdiende geld in de kwaliteit van hun wijnen. Waar papa nog lid was van de coöperatie en uitbetaald kreeg per kilo, werken zoon en dochter ambachtelijk, biologisch, op kwaliteit gericht met als gevolg dat Rully, Mercurey, Givry, Montagny en al die mooie dorpen in de Mâconnais steeds interessanter worden. Net als de dorpen in de tweede lijn van de Côte d'Or, dus Saint-Aubin, Saint-Romain, Auxey-Duresses, Fixin, Marsannay-la-Côte en de drie dorpen van de appellation Les Maranges. Hetzelfde geldt voor Hautes-Côtes de Beaune en de Hautes-Côtes de Nuits. Het feit dat deze dorpen in de tweede lijn liggen, betekent ook dat ze vaak wat hoger of noordelijker liggen en dat is en wordt nu juist een voordeel gegeven de klimaatverandering. Wat voor Fixin en Marsannay geldt, geldt nog meer voor Chablis en wijde omgeving. Ooit noemden de Fransen dit gebied, met goed gevoel voor overdrijving, 'la petite Sibérie de la France', maar door de klimaatverandering is dit inmiddels al lang achterhaald. Nog altijd is Chablis het oesterwater en proef je de groene appel, maar de druiven kunnen hier vandaag de dag ook goed rijpen. Chablis 1er Cru en Chablis Grand Cru kunnen zich volstrekt meten met Meursault en Puligny, maar de prijzen liggen er een derde lager.”

In het licht van de gevolgen van klimaatverandering waar je het over hebt, wordt er wel eens gezegd dat we over 20 jaar syrah uit Pommard drinken. Wat is jouw idee daarover?

“Nee, ik vermoed niet dat we over 20 jaar syrah in Pommard, Volnay óf Gevrey zullen zien. Ik denk dat alles in het werk zal worden gesteld om de twee-eenheid rode bourgogne en pinot noir in stand te houden. Men doet nu al veel onderzoek naar passende onderstokken, beter passende klonen en ook via massale selectie wordt er gezocht naar die stokken die hogere temperaturen aankunnen. Verder wordt er gezocht naar nieuwe vormen van wijngaardbeheer. Daaronder vallen ook nieuwe vormen van canopy management. Dus nee, ik vermoed niet dat syrah naar het noorden komt.”

Kun je ons tenslotte vertellen over je meest bijzonder wouw-moment met een fles wijn?

“Op het gevaar af dat het arrogant klinkt, denk ik eerst terug aan de lunch met baronesse Philippine de Rothschild en de fles die we samen dronken: Château Mouton Rothschild 1945. De wijn was na meer dan een halve eeuw goddelijk. Echt wouw! Maar het moment met haar samen en het toch wel bijzondere verhaal achter Mouton 1945 was misschien nog wel bijzonderder. Het was het eerste etiket dat Philippe de Rothschild, de vader van Philippine, liet illustreren (op een eenmalige actie in de jaren twintig van de 20e eeuw na). 'Année de la Victoire' met een V staat op het etiket en dat was voor Philippe heel bijzonder en emotioneel. Philippine heeft de fles voor me gesigneerd en ik heb die lege fles nog. (Onderaan dit artikel zie je een foto van Gerts gesigneerde fles Mouton 1945)

Een andere wouw was natuurlijk in Bourgogne, in Vosne, op Domaine de la Romanée-Conti. Eigenlijk zijn het vele wouws, maar laat ik noemen La Tâche 1966 en La Tâche 1964. Onvergetelijk.

Maar ik eindig met de enige echte wouw en dat was toen ik als student in de Bourgogne de weg kwijt was en iemand mij weer op weg hielp. Zoals verteld, was die iemand wijnbouwer en hij nam mij mee naar zijn kelder. Ik was op dat moment nog nooit in een wijnkelder geweest. De enige kennis die ik als student van wijn had, was het tetra-pak Pinard van Albert Heijn. Die man liet mij, in een kort tijdsbestek, van het vat de jongste oogst proeven van drie rode bourgognes. De wijngaarden van die drie wijnen liggen in een cirkel van hooguit 500, 600 meter en ze waren alle drie verschillend met elk een eigen smaak, een eigen karakter, terwijl het frame hetzelfde was: elegantie.”